Τι κλείνει φέτος μισό αιώνα ζωής – Επέτειοι, κοσμοϊστορικά γεγονότα και ό,τι αξίζει να θυμόμαστε
Την ώρα που ο Ίντι Αμίν Νταντά έκανε το πραξικόπημά του στην Ουγκάντα και οι μεγαλύτερες δυτικές πετρελαϊκές διαπραγματεύονταν με τον ΟΠΕΚ στην Τεχεράνη την τιμή του πετρελαίου, η Rolls-Royce πτωχεύει και περνά στα χέρια του βρετανικού κράτους.
Καλιφόρνια και Ιταλία συγκλονίζονται από σφοδρούς σεισμούς, ο Πόλεμος του Βιετνάμ μαίνεται, η Αργεντινή γνωρίζει άλλο ένα πραξικόπημα και οι New York Times δημοσιεύουν τα λεγόμενα «Pentagon Papers» με τα συστηματικά ψεύδη της αμερικανικής κυβέρνησης για την εμπλοκή των ΗΠΑ στο Βιετνάμ.
Το Κονγκό μετονομάζεται σε Ζαΐρ, το δολάριο υποτιμάται για δεύτερη μόλις φορά στην ιστορία του και μια ομάδα γιατρών και δημοσιογράφων ιδρύουν τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα.
Μέσα σε όλα τα μεγάλα και τα μικρά εκείνης της σημαδιακής χρονιάς, να τι πρέπει να θυμόμαστε που γίνεται φέτος 50 ετών…
Το Apollo 14
Μπορεί όλη τη δόξα του προγράμματος Apollo να έκλεψε η προσσελήνωση του Apollo 11 το 1969, ούτε ο Νιλ Άρμστρονγκ ούτε ο Μπαζ Όλντριν έπαιξαν όμως ποτέ γκολφ στο Φεγγάρι. Η διάκριση ανήκει στον Άλαν Σέπαρντ του Apollo 14.
Η όγδοη επανδρωμένη αποστολή του προγράμματος Apollo και η τρίτη που προσγειώθηκε στη Σελήνη χαιρετίστηκε ως μεγάλο επίτευγμα, καθώς ερχόταν μετά την αποτυχημένη και παραλίγο μοιραία περιπέτεια του Apollo 13 (1970).
Οι τρεις αστροναύτες του Apollo 14 έκαναν τα πειράματά τους, τράβηξαν φωτογραφίες, έφεραν πίσω 42,8 κιλά σεληνιακών πετρωμάτων και έσωσαν το διαστημικό πρόγραμμα της NASA, καθώς μια νέα αποτυχία θα σήμαινε και το τέλος του Apollo.
Το πρώτο e-mail
Πριν το ίντερνετ υπήρχε το ARPANET του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας και ο Ρέι Τόμλινσον δεν ήταν παρά ένας απόφοιτος του MIT που εργαζόταν στην εταιρία που είχε αποσπάσει το συμβόλαιο του Πενταγώνου για τη δημιουργία του πειραματικού δικτύου.
Παρά το γεγονός ότι δεν ήταν αυτή η βασική δουλειά του, ο Τόμλινσον αφιέρωσε προσωπικό χρόνο για να βρει έναν τρόπο να στέλνει γραπτά μηνύματα σε χρήστες που συνδέονταν με διαφορετικό τρόπο στο ARPANET.
Ως τότε μηνύματα ταχυδρομείου μπορούσαν να σταλούν μόνο σε όσους χρησιμοποιούσαν τον… ίδιο υπολογιστή.
Ο «πατέρας του e-mail» επιστράτευσε το σύμβολο «@» για να διαχωρίσει το όνομα του χρήστη από το όνομα της υπηρεσίας και να μπορεί να στέλνει έτσι ηλεκτρονικά μηνύματα ταχυδρομείου.
Το πρόγραμμα που ανέπτυξε είχε τίτλο… SNDMSG!
Το χρηματιστήριο NASDAQ
Το αμερικανικό χρηματιστήριο NASDAQ (National Association of Securities Dealers Automated Quotations) είναι σήμερα κολοσσός, πίσω μόνο σε όρους κεφαλαιοποίησης από το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (NYSE).
Ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 1971 στη Νέα Υόρκη και έχει στο βασικό του οπλοστάσιο τις μεγαλύτερες εταιρίες τεχνολογίας.
Σήμερα περισσότερες από 18.000 εταιρίες έχουν τις μετοχές τους να διαπραγματεύονται στο NASDAQ και οι δείκτες του παραμένουν στους σημαντικότερους δείκτες της αγοράς μετοχών παγκοσμίως.
Όταν ιδρύθηκε το 1971, ήταν η πρώτη ηλεκτρονική χρηματιστηριακή αγορά στον πλανήτη…
Ο πρώτος διαστημικός σταθμός
Ήταν το 1971 όταν η ανθρωπότητα θα αποκτούσε το πρώτο σπίτι της εκεί πάνω. Οι Σοβιετικοί ήταν αυτοί που έστησαν και έθεσαν τον Salyut 1 σε τροχιά γύρω από τη Γη.
Παρέμεινε σε λειτουργία για 175 μέρες, ώστε να προσφέρει μόνιμο καταφύγιο στους κοσμοναύτες. Η πρώτη μάλιστα απόπειρα να μπουν στον σταθμό απέτυχε, δεν μπορούσαν να ανοίξουν την καταπακτή.
Τα κατάφεραν με τη δεύτερη και οι Georgi Dobrovolsky, Vladislav Vokov και Viktor Patsayev πέρασαν πάνω από 3 βδομάδες στο εσωτερικό του. Οι τραγικοί πιονέροι σκοτώθηκαν ωστόσο επιστρέφοντας στη Γη, όταν το Soyuz 11 παρουσίασε δυσλειτουργία μπαίνοντας στη γήινη ατμόσφαιρα.
Οι Σοβιετικοί δεν θα έκαναν άλλες προσπάθειες να στείλουν κόσμο στον Salyut 1 και ο σταθμός έπεσε κάποια στιγμή στον Ειρηνικό Ωκεανό. Παρά την περιπετειώδη φύση του, κόμισε ανυπολόγιστης αξίας γνώσεις για τη διαβίωση στο Διάστημα, ανοίγοντας διάπλατα τον δρόμο για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Η Greenpeace
Οργώνει τον κόσμο με τα πλοιάριά της εδώ και 50 χρόνια, αγωνιζόμενη για περιβαλλοντική δικαιοσύνη. Ο λόγος για την Greenpeace, τη ΜΚΟ που ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1971 από μια ομάδα καναδών και αμερικανών ακτιβιστών.
Η πρώτη της αποστολή ήταν ακραία επικίνδυνη. Το πλοιάριό της έφυγε από τις ακτές της Αλάσκα για να σταματήσει μια πυρηνική δοκιμή των ΗΠΑ που απειλούσε την περιοχή με τσουνάμι.
Τα μέλη κινδύνεψαν πραγματικά και παρά το γεγονός ότι δεν κατάφεραν να αποτρέψουν τη δοκιμή, απέσπασαν τη διεθνή αναγνώριση.
Η κατακραυγή του κόσμου ήταν τέτοια που οι ΗΠΑ σταμάτησαν τις δοκιμές εκεί.
Οι αποστολές της Greenpeace εδώ και μισό αιώνα «έχουν βοηθήσει σε έρευνες για τη ρύπανση από το πλαστικό στις θάλασσές μας, έχουν εμποδίσει πυρηνικές δοκιμές στον Ειρηνικό, έχουν συμβάλλει στη μελέτη των επιπτώσεων των κλιματικών αλλαγών στην Αρκτική και έχουν στηρίξει ευάλωτες κοινωνίες που έχουν πληγεί από τα απότομα και ακραία καιρικά φαινόμενα».
Η πρώτη δισκέτα
Ναι, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και δισκέτες κατέφτασαν την ίδια χρονιά. Ήταν μια κολοσσιαία στιγμή στην ιστορία των ηλεκτρονικών υπολογιστών, μια τρομερή εξέλιξη από την εποχή των δύσχρηστων και αναξιόπιστων καρτών διάτρησης.
Ήδη από το 1967, ο τμηματάρχης της IBM, Alan Shugart, είχε επιφορτίσει τον υπάλληλό του David Noble να του φτιάξει ένα φτηνό σύστημα αντικατάστασης της διάτρητης κάρτας για τον IBM 3330 (γνωστό ως «Merlin»).
Η IBM κυκλοφόρησε στην αγορά τις πρώτες παρτίδες της ιδέας του Noble το 1971. Η 23 FD, γνωστή και ως «Minnow», ήταν μια εύκαμπτη δισκέτα 8 ιντσών με χωρητικότητα 80 KB. Όσο 3.000 διάτρητες κάρτες δηλαδή!
Ο David Noble έφτιαξε τη δισκέτα και ο Warren Dalziel το σύστημα ανάγνωσής της (floppy drive). Αξίζει να τους θυμόμαστε για την εκπληκτική εφεύρεσή τους. Την ίδια χρονιά η IBM εγκαινίασε και τον πρώτη μικροεπεξεργαστή.
To Mariner 9 σε τροχιά γύρω από τον Άρη
Σήμερα ο Κόκκινος Πλανήτης είναι το μεγάλο στοίχημα της διαστημικής περιπέτειας του ανθρώπου. Και σίγουρα όσα έκανε εκεί πάνω το Mariner 9 μετά την εκτόξευσή του τον Μάιο του 1971, δύο μόλις χρόνια μετά την προσσελήνωση του Apollo 11, άνοιξε διάπλατα τον δρόμο.
Το Mariner 9 έφτασε στον Άρη τον Νοέμβριο εκείνης της χρονιάς και έγινε το πρώτο διαστημικό σκάφος που μπήκε σε τροχιά άλλου πλανήτη. Έστειλε τις πρώτες καθαρές εικόνες του Άρη, πάνω από 7.000 φωτογραφίες, και κόμισε πολύτιμες γνώσεις.
Μερικές εβδομάδες μετά το Mariner 9, κατέφτασαν στον Κόκκινο Πλανήτη και οι σοβιετικές κάψουλες Mars 2 και Mars 3…
Η καταδίκη του Τσαρλς Μάνσον
Τον Ιανουάριο του 1971, ο διαβόητος Τσαρλς Μάνσον και 3 από τις γυναίκες συνεργούς του καταδικάστηκαν για τον φόνο της Σάρον Τέιτ και άλλων 6 ανθρώπων τον Αύγουστο του 1969.
Ήταν μια πολύκροτη δίκη που κράτησε αμείωτη την προσοχή του παγκόσμιου κοινού για περισσότερο από 9 μήνες. «Δίκη του αιώνα» τη χαρακτήριζαν τα αμερικανικά μέσα.
Ακόμα και ο αμερικανός πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον είχε πάρει θέση, λέγοντας πως ο Μάνσον «είναι ένοχος, άμεσα ή έμμεσα». Αναγκάστηκε βέβαια να πάρει πίσω το σχόλιό του, καθώς λίγο έλειψε να προκαλέσει κακοδικία.
Ο Μάνσον και οι συνεργοί του καταδικάστηκαν σε θανατική ποινή τον Μάρτιο του 1971, η ποινή μετατράπηκε ωστόσο αργότερα σε ισόβια κάθειρξη. Ο Μάνσον πέθανε στη φυλακή τον Νοέμβριο του 2017.
Το πρώτο κομπιουτεράκι
Κανείς δεν συνειδητοποιούσε πλήρως το 1971 τους τρόπους με τους οποίους ερχόταν να αλλάξει τον κόσμο το πρώτο κομπιουτεράκι. Ήταν μια μικρή φορητή συσκευή, Canon Pocketronic την είχε ονομάσει η Texas Instruments, που θα έκανε παιχνιδάκι τους αριθμητικούς υπολογισμούς.
Με το πάτημα μερικών κουμπιών, έκανες εύκολα και γρήγορα περίπλοκες μαθηματικές πράξεις και έπαιρνες την απάντηση όχι στην οθόνη ακόμα, αλλά σε τυπωμένο χαρτί.
«Ηλεκτρονικός υπολογιστής μινιατούρα» τον χαρακτήριζε η πατέντα που εξασφάλισε η Texas Instruments για την αμερικανική και την ιαπωνική αγορά.
Ο θάνατος του Τζιμ Μόρισον
Αφού ηχογράφησε το ανεπανάληπτο «L.A. Woman» με τους Doors στο Λος Άντζελες, ο Τζιμ Μόρισον ανακοίνωσε στην μπάντα του ότι θα πάει στο Παρίσι για ένα διάστημα. Όλοι ένιωσαν πως ήταν η σωστή απόφαση.
Τον Μάρτιο του 1971 βρέθηκε πράγματι στην Πόλη του Φωτός, όπου ζούσε τώρα με τη σύντροφό του Pamela Courson, χάνοντας βάρος και ξυρίζοντας την πλούσια γενειάδα του. Και τότε, στις 3 Ιουλίου 1971, τον βρήκε εκείνη νεκρό στην μπανιέρα τους.
Ήταν μόλις 27 ετών, ο frontman των Doors είχε προλάβει ωστόσο να γίνει παγκόσμιο είδωλο. Από τι πέθανε θα παραμείνει για πάντα μυστήριο. Στη Γαλλία δεν ήταν τότε υποχρεωτική η νεκροψία, κι έτσι δεν έγινε ποτέ. Όλοι είχαν πια τη δική τους θεωρία…
Η ίδρυση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων
Έπειτα από περισσότερο από έναν αιώνα βρετανικής προστασίας των ακτών του Περσικού Κόλπου και του Κόλπου του Ομάν, οι Άγγλοι αποσύρθηκαν από την περιοχή το 1968. Το 1971 τερματίστηκε επισήμως η συνθήκη προστασίας των 7 εμιράτων και τα κρατίδια έμειναν ακηδεμόνευτα.
Οι εμίρηδες του Άμπου Ντάμπι και του Ντουμπάι σχημάτισαν μια ένωση των εμιράτων τους, στη βάση κοινού συντάγματος, και κάλεσαν τους εμίρηδες και των υπολοίπων να ενταχθούν. Στα τέλη του χρόνου, άλλα 4 εμιράτα υπέγραψαν τη συνθήκη της ένωσης (και ένα πέμπτο το 1972).
Ο εμίρης του Αμπού Ντάμπι, σεΐχης Ζαέντ μπιν Σουλτάν αλ Ναγιάν, ήταν αυτός που πήρε την πρωτοβουλία για τον σχηματισμό των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, ως ένα πλήρως ανεξάρτητο και ομόσπονδο κράτος.
Το Αμπού Ντάμπι έγινε η πρωτεύουσα του νεοσύστατου μορφώματος.
Η πρώτη αξονική τομογραφία
Τι σχέση έχουν οι Beatles με την απεικονιστική μέθοδο που έμελλε να σώσει εκατομμύρια ζωές; Μεγάλη, αν και από σπόντα. Βλέπετε η τρομακτική επιτυχία του συγκροτήματος και οι απίθανες πωλήσεις δίσκων στη δεκαετία του 1960 έστειλαν στα ουράνια και τη δισκογραφική τους, Abbey Road Studios, αλλά και τη μητρική εταιρία EMI.
Η EMI (Electric and Music Industries) ωστόσο, όπως υποδεικνύει και το όνομά της, δραστηριοποιούνταν και στη μουσική αλλά και στα ηλεκτρονικά, μεταξύ αυτών τηλεοράσεις, μηχανήματα αλλά και ιατρικός εξοπλισμός.
Τα τρομακτικά κέρδη από τις πωλήσεις των Beatles χρησιμοποιήθηκαν στην έρευνα για τη νέα απεικονιστική τεχνική, που έκαναν στα εργαστήρια της EMI (EMI Laboratories) ο βρετανός μηχανικός Godfrey Hounsfield και ο γιατρός Dr. Allan Cormack. Το 1971 έκαναν την πρώτη αξονική σε άνθρωπο και την επόμενη χρονιά κυκλοφόρησε στην αγορά ο πρώτος αξονικός τομογράφος.
Η αξονική τομογραφία (CT scan) ονομαζόταν μάλιστα «EMI scan». Το 1979 οι δύο εφευρέτες τιμήθηκαν με το Νόμπελ Ιατρικής.
Το κέβλαρ
Η αμερικανή χημικός Stephanie Kwolek και η ομάδα της στην εταιρία DuPont ανέπτυξαν ένα πρωτοποριακό συνθετικό υλικό το 1971 που έμελλε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στα χρόνια που θα έρχονταν. Όλοι οι στρατοί ξέρουν καλά το κέβλαρ, το χρησιμοποιούν στα αλεξίσφαιρα γιλέκα.
Ένα καλύτερο, ανθεκτικότερο και ελαφρύτερο ελαστικό ήθελε να φτιάξει η Kwolek, απέδωσε όμως ένα καινοτόμο προϊόν με χρήσεις που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί. Ακόμα και ως υποκατάστατο του χάλυβα χρησιμοποιείται στις μέρες μας το κέβλαρ, καθώς είναι 5 φορές πιο δυνατό από το ατσάλι.
Η Ελβετίδα ψηφίζει για πρώτη φορά
Ήταν το 1959 όταν η Ελβετία αποφάσισε να διερευνήσει για πρώτη φορά το ενδεχόμενο να συμμετέχει και η γυναίκα στις εκλογές, ο κόσμος ψήφισε ωστόσο όχι. Μια δεκαετία αργότερα, το 1971, τα ήθη είχαν αλλάξει και πλέον η Ελβετίδα απέκτησε όχι μόνο δικαίωμα ψήφου, αλλά και εκλέγεσθαι.
Ήταν μια μεγάλη στιγμή στο γυναικείο κίνημα πολιτικών και κοινωνικών διεκδικήσεων. Λιγότερο από τρεις δεκαετίες αργότερα (1999), το ελβετικό Κοινοβούλιο εξέλεξε και την πρώτη γυναίκα πρόεδρο της χώρας, τη Ρουθ Ντρέιφους.