Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, στην οποία οφείλεται το όνομα του χωριού, από το 1997 έχει κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Πρόκειται για ναό “που ευρίσκεται βόρεια του οικισμού και διατηρεί τοιχογραφίες του 16ου αιώνα στον ανατολικό τοίχο του ιερού.
Από το βιβλίο του Γεώργιου Μυλωνά ” Το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Δήμο Αιανής
Το όνειρο του Γεώργιου Ζέρβα, που αποκάλυψε την εικόνα της Αγίας Παρασκευής
Ο Γεώργιος Ζέρβας (Γούλιας) ήρθε γαμπρός στο χωριό κατά το 1927 και
πήρε για γυναίκα του την Πανάγιω Λαμπροπούλου, κόρη του Μακεδονομάχου
Κωνσταντίνου Λαμπροπούλου. Την πρώτη βραδιά που κοιμήθηκε στο νέο χωριό
είδε στον ύπνο του μια μαυροφορεμένη γυναίκα που του έλεγε να πάει και να
σκάψει στο χώρο της Αγίας Παρασκευής και να βρει την εικόνα της. Ο νεαρός τότε
Γούλιας, νιόπαντρος καθώς ήταν, ούτε να το συζητήσει το όνειρο δεν ήθελε στους
πολύ λίγο ακόμη γνωστούς συγγενείς του. Δεν τολμούσε εξάλλου να συζητήσει
τέτοια πράγματα, φοβούμενος μήπως τον εκλάβουν για θεοφοβούμενο και
ονειροπαρμένο.
Στα 1964 όμως, ύστερα από 37 χρόνια διαμονή στο χωριό και ενώ είχε στο
μεταξύ αποκτήσει μια πολυμελή οικογένεια – τρία αγόρια και δυο κορίτσια –
ξαναβλέπει το ίδιο όνειρο με την μαυροντυμένη γυναίκα να του ξαναλέει και να
του ζητάει τα ίδια πράγματα. Τότε αποφάσισε να μιλήσει στη γυναίκα του και τα
παιδιά του. Ο δεύτερος γιος του, ο Ζήσης Λαμπρόπουλος, που πήρε το επίθετο του
παππού του Μακεδονομάχου, ανέλαβε να εκτελέσει την ιερή αποστολή της
εντολής της μαυροντυμένης γυναίκας προς τον πατέρα του. Άρχισε μόνος να
σκάβει δίπλα από το χώρο της βασιλικής και τότε αποκαλύφτηκε ένα μικρό τμήμα
του ψηφιδωτού δαπέδου με σταυρούς. Ειδοποιήθηκαν αμέσως οι Αρχές και
κατέφθασε ο έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων από τη Θεσσαλονίκη. Ήρθε
πράγματι ο Μύρων Μιχαηλίδης, έκανε τις απαραίτητες πρώτες επισημάνσεις και
γύρισε στη έδρα του, τη Θεσσαλονίκη. Έγραψε όσα είδαμε παραπάνω στο
Αρχαιολογικό Δελτίο και μετά από αυτό τίποτε. Στο μεταξύ οι κάτοικοι του χωριού
και ιδιαίτερα ο Γούλιας Ζέρβας περίμεναν να αποκαλυφτεί το ψηφιδωτό και να
βρουν την εικόνα της Αγίας Παρασκευής. Οι Υπηρεσίες όμως κινούνται αργά για
πολλούς λόγους και έτσι φθάσαμε στα 1968, χωρίς να γίνει κάτι με την αποκάλυψη
του ψηφιδωτού και την εύρεση της εικόνας της Αγίας Παρασκευής. Τότε, λέγεται
ότι ο μπάρμπα – Γούλιας είδε για τρίτη φορά το όνειρο, που η μαυροντυμένη
γυναίκα του έλεγε τα ίδια πράγματα.
Τελικά πήρε την απόφαση ο Ζήσης, ο γιος του παππού Γούλια, να
αποκαλύψει αυτά που η Αρχαιολογική Υπηρεσία έπρεπε να είχε κάνει.
Ξεκίνησε μόνος το έργο της ανασκαφής σκάβοντας κοντά σε μια αχλαδιά, δίπλα από τη
βασιλική, χωρίς να λογαριάσει τις Αρχές και τις Υπηρεσίες. Η αστυνομία γρήγορα
έκανε την εμφάνισή της και ξαφνικά ο ζωηρός Ζήσης βρέθηκε κατηγορούμενος.
Με τις παρεμβάσεις όμως των Κοινοτικών Αρχών τότε ο Ζήσης Λαμπρόπουλος
απαλλάχτηκε από τις κατηγορίες, που τον βάρυναν για αρχαιοκαπηλία, αλλά με τις
πιέσεις στις τότε πολιτικές αρχές και προς την Αρχαιολογική Υπηρεσία ο Γούλιας
Ζέρβας και ο γιος του Ζήσης έγιναν αιτία να ξαναρχίσουν οι ανασκαφές κατά το
επόμενο έτος 1969 και να ανασκαφεί ολόκληρη η βασιλική.
Το απάτητο σκαλοπάτι στην Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής
Το τελευταίο σκαλοπάτι με τον διαφορετικό χρωματισμό είναι το σκαλοπάτι που έτρεχε το Αγίασμα της Αγίας Παρασκευής, όταν σταμάτησε να τρέχει πήρε αυτή τη μορφή που φαίνεται στις φωτογραφίες.
Φωτογραφίες από την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής
