Τσικνοτετάρτη: Ημέρα γιορτής, παράδοσης και “τσίκνας” στην Ελλάδα
Η Τσικνοτετάρτη είναι μια από τις πιο αγαπημένες ημέρες της Αποκριάς στην Ελλάδα. Γιορτάζεται την Τετάρτη της δεύτερης εβδομάδας των Αποκριών, γνωστής ως “Κρεατινή”, και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μυρωδιά του ψημένου κρέατος, τη λεγόμενη “τσίκνα”. Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στο φαγητό, τη διασκέδαση και την προετοιμασία για τη νηστεία της Σαρακοστής που ακολουθεί.
Γιατί τρώμε κρέας την Τσικνοτετάρτη;
Η Τσικνοτετάρτη έχει τις ρίζες της στη χριστιανική παράδοση. Κατά τη διάρκεια των Αποκριών, οι πιστοί προετοιμάζονται για το Πάσχα μέσα από σταδιακή αποχή από διάφορες τροφές. Η εβδομάδα της Κρεατινής είναι η τελευταία εβδομάδα που επιτρέπεται η κατανάλωση κρέατος πριν τη Μεγάλη Σαρακοστή. Έτσι, την Τσικνοτετάρτη οι άνθρωποι τρώνε κρέας και “γιορτάζουν” τη λεγόμενη τσίκνα, δηλαδή τη μυρωδιά από το ψήσιμο του κρέατος, η οποία συμβολίζει τη χαρά και την αφθονία.
Έθιμα και παραδόσεις σε πόλεις της Ελλάδας
Η Τσικνοτετάρτη γιορτάζεται με ξεχωριστό τρόπο σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Παρακάτω παρουσιάζονται μερικά χαρακτηριστικά έθιμα:
- Στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας τελούνται τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσια ή αλλιώς Κουτσομπολιά ή Πέτε Γόλια. Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό. Η πετεγολέτσα πραγματοποιείται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, στην Πιάτσα κοντά στην τοποθεσία “Κουκουνάρα”, της πόλης τής Κέρκυρας.
- Στην Πάτρα έχουμε το έθιμο της Κουλουρούς. Η Γιαννούλα η Κουλουρού πιστεύει λανθασμένα πως ο Ναύαρχος Ουίλσον είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της και πως έρχεται να την παντρευτεί. Γι’ αυτό ντύνεται νύφη και με τη συνοδεία των Πατρινών πηγαίνει να προϋπαντήσει τον καλό της στο λιμάνι. Γύρω της οι Πατρινοί διασκεδάζουν με τα καμώματά της.
- Στην Κοζάνη: Η πόλη φημίζεται για τα “Φανάρια της Κοζάνης” και τα μεγάλα αποκριάτικα γλέντια. Οι κάτοικοι ψήνουν κρέας σε υπαίθριες ψησταριές, ενώ η πόλη γεμίζει με μουσική, χορό και παραδοσιακά δρώμενα που δημιουργούν μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα.
- Στην Κομοτηνή καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (της Απόκρεω). Αυτήν την ημέρα τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγώσιμα. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον κούρκο, και εκείνη στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Όλα αυτά πραγματοποιούν την παροιμία πως ο «έρωτας περνάει από το στομάχι».
- Στην Ξάνθη: Στο πλαίσιο των “Θρακικών Λαογραφικών Εορτών”, η πόλη φιλοξενεί παραδοσιακά γλέντια με χορό, μουσική και άφθονο ψήσιμο κρεάτων.
- Στο Ρέθυμνο: Οι κάτοικοι οργανώνουν παραδοσιακά γλέντια με μουσική και χορό. Οι δρόμοι γεμίζουν με μυρωδιές από ψητά κρέατα, ενώ δεν λείπουν οι μασκαράδες
- Στην Αρκαδία η Τσικνοπέμπτη είναι μέρα κρεατοφαγίας, οικογενειακής συγκέντρωσης και διασκέδασης.
- Στις Σέρρες ανάβονται μεγάλες φωτιές στις αλάνες, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Στο τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.
- ΣτηΘήβα: Ξεχωρίζει για το έθιμο του “Βλάχικου Γάμου”, μια σατιρική αναπαράσταση γάμου με ρίζες από την εποχή της Τουρκοκρατίας, που συνοδεύεται από γλέντι, χορό και τραγούδι.
- Στο Ηράκλειο της Κρήτης, μικροί και μεγάλοι περιδιαβαίνουν μεταμφιεσμένοι στους δρόμους και στις πλατείες της πόλης, τραγουδώντας και χορεύοντας
Η σύγχρονη μορφή της Τσικνοτετάρτης
Σήμερα, η Τσικνοτετάρτη παραμένει μια αγαπημένη ημέρα για μικρούς και μεγάλους. Τα σπίτια, τα ταβερνάκια και οι ψησταριές γεμίζουν από κόσμο που απολαμβάνει τις νοστιμιές της ημέρας. Η Τσικνοτετάρτη έχει εξελιχθεί σε μια αφορμή για κοινωνικές συναναστροφές, γιορτές με φίλους και οικογένεια, αλλά και για να διατηρηθούν ζωντανές οι παραδόσεις και τα έθιμα του τόπου.
Η ημέρα αυτή, πέρα από το γλέντι και τη “τσίκνα”, μας υπενθυμίζει τη σημασία της συλλογικότητας, της χαράς και της προετοιμασίας για το Πάσχα μέσα από το πνεύμα της ελληνικής παράδοσης.